-
Taal en locatie
Kies je taal en locatie
Kies je taal en locatie
Een in memoriam
Met de conferentiedraaistoel “Eyla” komt het laatste zitmeubel van Burkhard Vogtherr op de Europese markt. Dankzij zijn jarenlange internationale werk is hij een van de bekendste Duitse meubeldesigners en heeft hij in de loop van zijn carrière vele onderscheidingen ontvangen, waarvan de eerste de Bundespreis Gute Form in 1969 was. Het onverwachte overlijden van de ontwerper in augustus 2019, die voor het laatst leiding gaf aan zijn studio in Mühlhausen in de Elzas en nu een grote leegte achterlaat in de rangen van belangrijke Duitse ontwerpers, is voor ons aanleiding om hem en zijn werk te herdenken. Aan hem, die bekend staat om zijn minimalistische, heldere vormgeving, hebben wij immers vele jaren van fijne samenwerking te danken voor vele geslaagde meubels.
Eerste fase van zelfstandigheid
Na voltooiing van zijn studie als industrieel ontwerper aan de kunstnijverheidsopleidingen in Kassel en Wuppertal en een korte periode als ontwerper in loondienst bij Vitra, begon Burkhard Vogtherr in 1997 zijn freelance werk bij Rosenthal Einrichtung. De meubeldivisie van de bekende porseleinfabrikant was net in oprichting en de jonge ontwerper kreeg hier de kans om een uitgebreid avontuur met ervaringen aan te gaan in het kader van dit eerste grote experimenteerterrein.
In deze fase ontstonden kastenwanden, banken en tafels – in die tijd voor kopers veel meer een investering in de toekomst dan tegenwoordig. Niet al zijn ideeën en ontwerpbenaderingen hebben gewerkt, zoals die van de secundaire architectuur: meubels opvatten als deel van een gebouw en ze zo doorgeven aan een volgende gebruiker. Een zeer duurzame aanpak die vandaag de dag in onze wegwerpmaatschappij met goedkope meubels en vaak veranderende inrichtingstrends een nieuwe betekenis zou kunnen krijgen wat betreft de circulaire economie.
Maar wat er ontstond, waren voornamelijk ingebouwde meubelen of meubelensembles die een zeer solide uitstraling hadden – qua materiaal maar ook qua volume. De jaren zeventig waren namelijk een periode waarin het algemene gevoel van duurzaamheid nog meer uitgesproken was dan in de daaropvolgende decennia.
Nadruk op zitmeubilair
Na de samenwerking met Rosenthal volgde een intensieve periode met partners ten zuiden van de Alpen. Burkhard Vogtherr was een ontwerper die potentiële klanten zoals Arflex en Capellini altijd bezocht met voltooide ideeën en prototypes. Ongeveer één meubelstuk per jaar was de output van zijn atelier, waar hij aanvankelijk alle ontwikkelingen zelf uitwerkte en vervaardigde, van de eerste schets tot het prototype. Zijn opleiding als schrijnwerker bood de beste voorwaarden.
Maar zelden was datgene besteld, wat hij produceerde. “Ik hou van lichte vormen en sierlijkheid. Meubels die een kamer domineren zijn niet mijn ding. En omdat sierlijkheid een kenmerk is van veel Italiaanse collecties, zien mijn stukken eruit alsof ze daar zijn gemaakt,” zei Burkhard Vogtherr in een interview met het vaktijdschrift md. In deze en ook in andere samenwerkingsverbanden met bedrijven als Fritz Hansen, Rolf Benz, Klöber, Arco of Davis heeft hij veel ervaring opgedaan in de zitmeubelbranche, waarvan Girsberger nu in zijn laatste fase als ontwerper veel profijt heeft gehad.
“Ik hou van lichte vormen en sierlijkheid!
Meubels die een kamer domineren,
zijn niet mijn ding.”
Fase van rijpheid – de signatuur van de ontwerper
Als men in een notendop wil samenvatten wat het herkenbare kenmerk is van Burkhard Vogtherrs auteursontwerp, dat in de loop der jaren is geëvolueerd, dan kan men alleen maar doen aan de hand van een van zijn uitspraken uit 2011: “De kern van mijn signatuur is waarschijnlijk de minimalisatie. Een voorbeeld: omdat ik wil afzien van dikke en grote stofferingen, probeer ik comfort te creëren met andere, gereduceerde middelen. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van de elasticiteit van een bandvlechtwerk of door de schaal flexibel te ondersteunen op een rubberen buffer. Met deze ideeën en de ontwikkeling ervan houd ik mij in principe al meer dan dertig jaar bezig.”
Zijn werk ontstond echter minder op papier en aan de hand van schetsen, maar juist in de werkplaats – hij gaf de voorkeur aan afbeeldingen in de vorm van modellen en prototypes.
“Als ik al ontwerp, dan is dat met een paar lijnen op het papier. Ik was nooit een briljante tekenaar. Ik gebruik het papier vooral om de werknemers of mijzelf iets duidelijk te maken. Maar zodra ik iets illustratief of in perspectief wil tekenen, klopt het vaak niet helemaal.”
“Als ik al ontwerp, dan is dat met een paar lijnen op het papier.
Ik was nooit een briljante tekenaar. Ik gebruik het papier vooral om
de werknemers of mijzelf iets duidelijk te maken.
Maar zodra ik iets illustratief of in perspectief wil tekenen,
klopt het vaak niet helemaal.”
Ook al had hij vaak kant-en-klare concepten op zak, Burkhard Vogtherr zag zichzelf nog steeds als dienstverlener. Want als het erom gaat van een prototype een verkoopbaar product te maken, is er nog een lange weg te gaan: ergonomische factoren en normen, alsmede de geschikte materialen, spelen een belangrijke rol, vooral bij meubilair in het objectbereik. Om uiteindelijk het noodzakelijke verkoopvolume te bereiken dat de vervaardiging van een product met alle daaraan verbonden kosten rechtvaardigt, zijn bepaalde compromissen mogelijk. “Helaas verkoopt het mooiste ontwerp niet altijd het best,” moest Vogtherr wat betreft bekennen. Maar aangezien het nooit in het belang van een designer is dat zijn ontwerpen enkel in een lade belanden, is hij een aantal malen tot het besef gekomen dat zijn opdrachtgevers en ook hijzelf niet kunnen overleven als er niets wordt verkocht en de kosten niet worden terugverdiend.
Vanuit zijn oogpunt waren optische lichtheid en beweeglijkheid belangrijk voor bureaustoelen. Daar stond natuurlijk een gangbare prijs tegenover, een gegeven dat in Vogtherrs ervaring al veel goede stoelen economisch had doen mislukken.
Onverwacht was Burkhard Vogtherr in augustus 2019 overleden tijdens een vakantie in Frankrijk. Voor ons waren de samenwerking en de uitwisseling een grote verrijking, die wij nu zeer missen. Mathias Seiler, hoofd design en marketing bij Girsberger Holding AG: “De samenwerking met Burkhard Vogtherr werd gekenmerkt door een voortdurende discussie. Wij ontmoetten elkaar vaak, overlegden met elkaar, debatteerden en aten ook graag samen. Het een of andere productproject ontstond bijna terloops in het proces.”
Samenwerking met Girsberger
Burkhard Vogtherr begreep heel goed hoe hij zijn ideeën moest verkopen. Hij was in staat de behoeften van de klanten en de fabrikanten vast te stellen en om te zetten. Zijn redeneringen waren altijd logisch en begrijpelijk. En aangezien hij zijn meubelontwerpen vaak presenteerde met designmodellen of zelfs functionele prototypes, was zijn overtuigingskracht groot.
De samenwerking met Girsberger begon in 2009 met het stoelprogramma “Corpo”. In 2011 ontstond de stahulp “Sway”. Dit handzame meubelstuk is voorzien van een ingenieuze techniek: het standbeen is flexibel gelagerd. Dit zorgt automatisch voor gezond, bewegend zitten. De hoogte van het zitvlak kan worden ingesteld met een eenvoudige handeling.
In 2012 volgde het bureaustoel- en conferentiestoelprogramma “Jack”. Dit model is ook gebaseerd op een interessant technisch idee: de schalen zijn gemonteerd op rubberen buffers en laten dus veel beweging toe bij het zitten. In 2013 werd het uitgebreide bureaustoelprogramma “Diagon” gelanceerd, in 2014 gevolgd door de hoogwaardige directieversie “Diagon Executive”.
De conferentiedraaistoel “Eyla” betekent nu het einde van een levenswerk en helaas ook het einde van de samenwerking met Girsberger. Deze stoel werd oorspronkelijk ontworpen in samenwerking met de Amerikaanse fabrikant Davis. Het gezamenlijke ontwerp van de Britse designer Jonathan Prestwich en Burkhard Vogtherr wordt nu door Girsberger voor de Europese markt geproduceerd in een bijzonder hoogwaardige, gestoffeerde uitvoering.
Tekst: Dorothea Scheidl-Nennemann, januari 2022
Bronnen/links:
Portretfoto's: Rainer Spitzenberger
Productfoto's: fabrikant
